Algemeen storend gedrag
Vaak zijn er heel wat leerlingen die de klas op stelten zetten. Daarom kan het helpen om in het algemeen na te denken hoe je het best op iedereen reageert. Hieronder zijn dan ten slotte ook een aantal methodieken die in bijna elke situatie van pas kunnen komen.
Het is heel erg belangrijk als leraar dat je reageert wanneer scholieren de afspraken niet naleven. Uiteraard is het een beetje de eigen stijl die hierin meespeelt. Sommige leraren laten de leerlingen eerder op het beloop, anderen reageren meteen. Er zijn enkele tips die kunnen helpen om op een correcte manier te reageren wanneer jongeren negatief gedrag vertonen, zonder dat het echt probleemgedrag wordt. (Horeweg, Gedragsproblemen in de klas: preventie, 2014)
- “Geef bij overtredingen alleen een non-verbale waarschuwing. Praten kan altijd nog. Meestal is een blik of een gefronste wenkbrauw al voldoende om het gedrag te doen stoppen. Dit kan je ook afspreken met het kind op voorhand. Zo weet hij wanneer hij te ver gaat en grensoverschrijdend gedrag vertoont.
- Loop in de richting van het betreffende kind of leg een hand op zijn schouder (kan niet bij alle kinderen) of verplaats het speeltje/boek/… waar het mee zit te wriemelen. Zo kun je stilletjes, vrijwel zonder te praten en zeker zonder een scène te maken het gedrag stoppen. Overigens zijn er kinderen die je beter kunt laten wriemelen.
- Loop naar het kind en vraag of hij het werk erg moeilijk vindt, dat is namelijk vaak het probleem waardoor andere dingen ineens interessanter worden. Je kunt nu hulp bieden en hebt zo het gedrag gestopt.
- Als het voorgaande niet (meer) werkt, wijs dan op dat wat er eigenlijk gedaan moet worden. “Ik wil graag dat je je nog even op die som concentreert, anders lukt het misschien niet.”
- Als er toch echt een vermaning nodig is, geef die dan vóór je gaat ontploffen. Houd hem kort, rustig en zakelijk. Vertel er eventueel meteen een consequentie bij als het verkeerde gedrag niet stopt. Houd het bij één waarschuwing en zorg dat de consequentie wel uitvoerbaar is. Bij hernieuwd in de fout gaan, moet je de consequentie meteen laten volgen, zonder discussie. “Ik wil dat je nu aan je sommen gaat. Je stoort nu andere kinderen en dat vind ik vervelend. Als je weer stoort dan (zelf invullen.)”
- Een kind dat anderen stoort, tijdelijk uit het groepje (dus alleen) laten werken. Na het werk krijgt het kind uiteraard weer een nieuwe kans. Dus na taal, mag het bij aardrijkskunde weer in het groepje: nieuwe ronde, nieuwe kansen. Het kan dan best wéér fout gaan, maar het kind krijgt op deze manier wel veel kansen om te oefenen. Langer apart zetten werkt echt niet beter dan kort apart zetten en leidt misschien juist tot een negatieve spiraal.
- Soms helpt het om een storend kind een stukje te laten voorlezen of iets te laten uitleggen. Het kan ook handig zijn het kind even iets te laten wegbrengen. Zo komt het tot zichzelf en heeft het meteen even beweging. Dit is vaak al voldoende.(…)” (Horeweg, Afspraken niet naleven, 2016)
Methode 1: reageren op het niet-naleven van de afspraken
Erge woedeaanvallen kunnen vermeden worden door te reageren met humor. Deze humor mag niet spottend gebeuren. Wanneer de leerling of de klas er zelf niet mee kan lachen, heeft dit optreden geen zin. Het is belangrijk om steeds neutraal te blijven, want iemand belachelijk maken of kwetsen, is uiteraard onaanvaardbaar. Je mag daarnaast niet overdrijven. Het moet “echt” grappig blijven, leerlingen voelen dit meteen aan. (Orthopedagogiek, 2016)
Methode 4: spanningsontlading door humor
Spiegelen is een methode waarbij de leraar het gedrag van de leerling gaat nadoen. Je doet net hetzelfde als de leerling, uiteraard zonder te overdrijven. Je gebruikt steeds dezelfde woorden, intonatie en lichaamstaal. Wanneer leerlingen bijgevolg in de lach schieten is het doel bereikt. Het negatieve gedrag wordt onmiddellijk doorprikt en je hoeft verder geen terechtwijzing te doen. Nadien kan het toch zinvol zijn om nog even terug te koppelen bij de leerling waarom hij dit gedrag vertoont en dat je dit absoluut niet apprecieert.
Methode 5: spiegelen
In veel scholen buitengewoon onderwijs kunnen leerlingen die even geen blijf meer met zichzelf weten afkoelen in een afkoelruimte. Dit kan hen helpen om even alles op een rijtje te zetten en rustig te worden. Wanneer scholen kiezen om een afkoelruimte te gebruiken, moet er ook wel iets nuttigs gebeuren in deze tijd dat de leerling niet aanwezig is in de klas. De leerling dient een formulier in te vullen waarin hij nadenkt over wat er net gebeurd is en hoe dit komt. De leraar dient hetzelfde in te vullen. Na de les bespreken leraar en leerling dit. Door de terugkoppeling dienen zowel leraar als leerling na te denken over hoe probleemgedrag ontstaat en hoe het in de toekomst vermeden kan worden.
Methode 6: afkoelruimte
Leraren kunnen bij probleemgedrag overschakelen naar een gedragscontract. De leerling schrijft hierop welk ongewenst gedrag hij in de klas uitvoert. Daarna moet hij opschrijven wat hij kan doen om dit gedrag om te buigen naar positief gedrag en hoe hij dit zal doen. Als het hem niet lukt dit gedrag te vertonen zullen er consequenties aan vasthangen die de school bepaalt. Zowel de klasleraar als de ouders en de leerling ondertekenen dit contract.
Methode 8: gedragscontract
Methode 9: bindende veranderingen doorvoeren
Als blijkt dat de leerlingen ondanks alle preventieve maatregelen en reacties van de leraren niet luisteren, moeten er soms bindende veranderingen doorgevoerd worden. Deze bindende veranderingen vormen de laatste stap in het proces.
Co-teaching
Een bindende oplossing kan het leiden van een klas zijn door twee leerkrachten. Dit wordt co-teaching genoemd. De gedeelde verantwoordelijkheid heeft betrekking op planning, instructie en evaluatie van het onderwijs aan een klas. Leraren kiezen zelf hoe ze deze vorm van onderwijzen gebruiken in de klas. De leraren hebben de mogelijkheid om de groep te splitsen. Hierbij gaat één groep mee met één leraar en de andere groep blijft zitten. De lessen worden parallel aan elkaar gegeven, maar met andere accenten. Een andere mogelijkheid is wanneer een deel van de klasgroep werkt daarnaast zelfstandig met een begeleidende leraar en het andere gedeelte van de groep luistert naar de instructie van een andere leraar. Veel methodescholen passen deze principes reeds toe in hun dagelijkse praktijk.
Splitsing van de groep
Een laatste maatregel is het bindend splitsen van de groep. Wanneer het welbevinden van de leerlingen in een groep dermate laag is of wanneer leraren niet meer weten wat ze nog verder kunnen doen kan men opteren voor deze maatregel.
Blijf steeds kalm!
Wanneer de leerling regelmatig probleemgedrag vertoont dan is de laatste tip en vaak de belangrijkste om altijd kalm te blijven. Een leerling heeft niet altijd controle over de situatie. Als je echt niet weet wat je nog kan doen om de situatie te verbeteren, probeer dan met collega’s te overleggen of stap bijvoorbeeld naar het CLB. Zij helpen je graag verder naar andere professionele instanties die hulp bieden.
Je kan tijdens de lessen gebruik maken van gele en rode kaartjes. Als de leerlingen probleemgedrag vertonen in bepaalde klassen, krijgt de leerling in kwestie een gele kaart. Dit is een waarschuwing en moet de leerling erop attent houden om zich positief te gedragen. Wanneer de scholier toch nog in fout gaat, krijgt hij een rode kaart. Aan deze rode kaart hangt een sanctie vast. Je legt deze werkwijze aan het begin van de lessenreeks uit en vaak heeft dit het gewenste effect dat de leerlingen rustig zijn en goed meewerken.
Methode 3: gele en rode
kaarten
